Στα επαγγέλματα που χάθηκαν μπορούμε να κατατάξουμε και εκείνα που άνθρωποι έβγαζαν το μεροκάματό τους παίζοντας κάποιο ειδικό μουσικό όργανο. Όπως για παράδειγμα ο λατερνατζής. Θυμάστε την ομότιτλη ελληνική ταινία;

Ο λατερνατζής είναι ένας επαγγελματίας με διπλή ιδιότητα. Είναι ο κατασκευαστής της λατέρνας σε πρώτο στάδιο και σε δεύτερο ο τραγουδοθέτης, να το πω έτσι. Ο τραγουδοθέτης (σταμπαδόρος) μπορεί να είναι ο εκτελεστής, δηλαδή ο παίκτης. Εμείς μέχρι τώρα ξέρουμε για λατερνατζή τον παίκτη. Αυτός σε τελευταία ανάλυση είναι ο παρουσιαστής. Δεν αποκλείεται όλα μαζί να τα κάνει το ίδιο άτομο.

τα δόντια της χτένας

Η λατέρνα είναι ένα δύσκολο όργανο γιατί οι νότες βγαίνουν από μεταλλικά ελάσματα που είναι τοποθετημένα στη σειρά σαν δόντια χτένας. Απέναντι από τα ελάσματα περιστρέφεται ένας κύλινδρος που πάνω του είναι τοποθετημένα αντίστοιχα καρφιά. Αυτά τα καρφιά κατά την περιστροφή του κυλίνδρου χτυπούν ή κινούν τα ελάσματα και αυτά παλλόμενα αποδίδουν τον ήχο. Τα ελάσματα αυτά ανάλογα με το είδος του μετάλλου και του μεγέθους τους, όταν κρούονται δίδουν διαφορετικό ήχο ή νότα. Ετσι λοιπόν κάθε νότα συνδυασμένη με τις λοιπές βγάζει τραγούδι.

Το κάθε τραγούδι που θα παίξει η λατέρνα είναι πρωτοποθετημένο σα νότες στον κύλινδρο και όταν τα σφυράκια ή καρφιά χτυπούν τα ελάσματα βγαίνει το τραγούδι. Αν κάνει γρήγορες κινήσεις συμβαίνει πάλι το ίδιο σε πιο γρήγορο ρυθμό. Έτσι ο λατερνατζής σαν καλός ακουστής συνδυάζει κίνηση και ήχο. Εαν θέλει να ακούσει άλλο τραγούδι αλλάζει σκάλα για να παιχθεί το επόμενο και ούτω καθεξής.

Πολλά δημοτικά και πιο πολλά λαϊκά άσματα ακούγονται από τις λατέρνες οι οποίες είναι είτε φορητές ή πάνω σε καρότσι.

Η εξωτερική διακόσμηση είναι μέρος από το γούστο του ιδιοκτήτη. Ετσι πολλές όμορφες παραστάσεις υπάρχουν, από κοπελιές μέχρι καλαθάκια με άνθη.

Ένα άλλο είδος λατέρνας είναι η ΡΟΜΒΙΑ. Ρομβιά την είπαν οι πρώτοι Ελληνες γιατί δε μπορούσαν να διαβάσουν τα λατινικά γράμματα που ήταν ΡΟΜΒΙΑ, δηλαδή Πομπηϊα.
Αυτή είναι βασισμένη στις ίδιες αρχές της λατέρνας αλλά έχει πιο μεγάλες διαστάσεις και διαφορετικό ήχο. Είναι σα να λέμε το αρμόνιο και το πιάνο. Τα όργανα αυτά κυρίως προέρχονται από την ανατολή. Πολλοί πρόσφυγες τα τελειοποίησαν και τα έπαιξαν στις πλατείες, στα σοκάκια των πόλεων.

ο λατερνατζής στα καπηλιά

Πολλά καπηλιά είχαν μόνιμες λατέρνες και τραγουδιάρηδες. Τα άσματα μιλούσαν για καημούς και βάσανα ερωτευμένων, φυλακισμένων, νταλκαδιάρηδων και ρεμπετών. Οι μάγκες προπολεμικά την έβρισκαν κατά το κοινώς σήμερον λεγόμενον ακούγοντες και άδοντες μετά λατέρνας, φτώχιας και φιλότιμου. Τούτο είναι τίτλος κινηματογραφικής ταινίας που πολύ ——–αγαπήσαμε.

Κείμενο από το βιβλίο του λαογράφου Κώστα Γ. Μπαλαφούτη
Παραδοσιακά Επαγγέλματα και Συνήθειες.
*Απαγορεύεται η αντιγραφή του κειμένου και των φωτογραφιών χωρίς την έγκριση του συγγραφέα.

Μην φύγετε, πατήστε εδώ!