Οι γνώσεις μου για τα σφουγγάρια θαλάσσης χαρακτηρίζονται οριακά “εγκυκλοπαιδικές”. Γνώριζα για τη φήμη που έχουν οι σφουγγαράδες της Καλύμνου, για την άριστη ποιότητα των περιβόητων σφουγγαριών, για την ασθένεια αλλά και για τη νόσο των δυτών.

Δεν έχω σκοπό να αντιγράψω την wikipedia, ούτε να πλάσω από την αρχή την ιστορία με δικά μου λόγια, μπορώ όμως είναι να μοιραστώ μαζί σας αυτές τις λίγες εικόνες που απόλαυσα μία πρωινή, ανοιξιάτικη ημέρα στο δρόμο προς την Πόθια.

Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή.

Καθώς περπατάς ανέμελος τον παραλιακό δρόμο και αφότου περάσεις το ιχθυοτροφείο, ο δρόμος στρίβει και γίνεται ανηφορικός. Εκεί λοιπόν, αν γυρίσεις το κεφάλι σου προς τα αριστερά το πιο πιθανό είναι να λιάζονται σφουγγάρια θαλάσσης κρεμασμένα στο παράθυρο ενός παλιού κτηρίου.

Πλησίασα να τα φωτογραφήσω, κοίταξα μέσα από την ανοιχτή πόρτα και είδα στο βάθος τον μάστορα να ψαλιδίζει.
– Επιτρέπεται η είσοδος; ρώτησα.
– Βεβαίως, περάστε!, μου απάντησαν δύο κύριοι που βρισκόντουσαν μέσα.
– Εδώ είναι εργαστήριο; Κι εσείς επεξεργάζεστε το σφουγγάρι; Είναι συγκεκριμένα τα σημεία που αφαιρείτε ή απλώς το στρογγυλοποιείτε να είναι πιο ελκυστικό;, Αισθάνθηκα λίγο ενοχλητική, αλλά ήθελα να μάθω. Έπρεπε!
– Όχι! Του αφαιρώ τα σημεία που χρειάζεται. Να, κοίτα!, μου απάντησε ευγενικά ψαλιδίζοντας με σταθερές και κοφτές κινήσεις, το σφουγγάρι που κρατούσε στα χέρια του.

Θα ορκιζόμουν ότι είναι ένα είδος λαογραφικού μουσείου από αυτά τα σύγχρονα που συχνά πυκνά οργανώνουν προσομοιωτές και βιωματικά εργαστήρια.
– Επιτρέπεται να βγάλω μερικές φωτογραφίες; ρώτησα.
– Όσες θέλετε!, μου απάντησε ευγενικά.

Όση ώρα φωτογράφιζα πιάσαμε την κουβέντα. Μου εξήγησε τον διαχωρισμό των ποικιλιών ανά είδος βακτηριδίου, ανά χρήση, ανά ποιότητα, ανά σπανιότητα.

Επεξεργασία

Κοίταξα μία γαλάζια πόρτα με ένα ζωγραφισμένο καραβάκι.
– Εκεί είναι ο χώρος της επεξεργασίας; Θέλεις να τον δεις; με ρώτησε.
– Θα χαρώ πολύ!, απάντησα ενθουσιασμένη.
Σηκώθηκε από την καρέκλα του, ακούμπησε το ψαλίδι πάνω στα σφουγγάρια θαλάσσης και άνοιξε την πόρτα.

Βλέπω μπροστά μου δεξαμενές και μπιτόνια με υγρά, χημικά. Ο χώρος και τα σφουγγάρια μυρίζουν θάλασσα αλλά οι τοίχοι έχουν ποτίσει χημικά, τσακώνονται μεταξύ τους οι οσμές. Υπερισχύει η θάλασσα.

Μου εξήγησε τα στάδια της επεξεργασίας, πώς πλένονται και πώς βάφονται. Τράβηξα μερικές ακόμη φωτογραφίες και έμεινα να κοιτάζω το χώρο παρατηρώντας τον από το ταβάνι μέχρι το πάτωμα και γύρω, γύρω.

– Παλιοδουλειά είναι! Τόσος κόπος για να φτιαχτεί ένα ταπεινό σφουγγάρι…, του είπα σοκαρισμένη και κινήθηκα προς την πόρτα.
– Ε, πώς δεν είναι! Άστα…!
– Μήπως γνωρίζετε που μπορώ να δω ένα σκάφανδρο;
– Θέλεις να δεις πραγματικά; Να την ανεβάσω στο πατάρι να το δει; ρωτάει μία εμένα και μία τον Χαραμή.
– Θέλετε να μου πείτε ότι εδώ μέσα υπάρχει σκάφανδρο δουλεμένο; Εννοείται ότι θέλω να το δω.

Στο πατάρι

Πήρε τα κλειδιά, άναψε τα φώτα και ανεβήκαμε την ξύλινη σκάλα που οδηγεί προς το πατάρι

Ο Χαραμής έχει αφήσει το παράθυρο ανοιχτό στο πατάρι. Ίσως για να αερίζεται ο χώρος και να φεύγει με φυσικό τρόπο η υγρασία. Ίσως για να βλέπει λίγο φως ο δύτης…

Τον έχει βάλει να κάθεται δίπλα στο παράθυρο, με μία κλήση κάπως σαν να κοιτάζει προς τα έξω. Φαίνεται ξεκουράζεται…

Δεν θέλω να πω ή να γράψω κάτι άλλο. Είπα και έγραψα ήδη αρκετά. Διάλεξα τα σφουγγάρια που χρειαζόμουν, ευχαρίστησα και τους δύο κυρίους για την ξενάγηση και έφυγα μουδιασμένη από το σοκ.

Ο Χαραμής είναι ένας από τους ελάχιστους μεταποιητές θαλασσινών σφουγγαριών που συνεχίζει την παράδοση στον χώρο που παρέλαβε από την οικογένειά του. Είναι ένα παραδοσιακό επάγγελμα που χάνεται στο χρόνο, μέρος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Άραγε αναγνωρίζουμε πόσο σκληρή δουλειά απαιτείται για να φτάσει ένα αληθινό, θαλασσινό σφουγγάρι από το βυθό, στο ράφι;

Φυσικά σφουγγάρια θαλάσσης

Το εργαστήριο του Χαραμή βρίσκεται στην Πόθια της Καλύμνου.
Το τηλέφωνο επικοινωνίας είναι +30 22430 51349, email: pharamiss@yahoo.gr

Για άλλα άρθρα σας αυτό, πατήστε εδώ: