Η νύφη, ο μπεκρής, ο αγρότης, ο παλιάτσος, ο εργάτης, o χειμωνάκιας, ο κινέζος, η μοντέρνα, ο Κύριος, η Κυρία, το πιτσιρίκι, ο μάγειρας, ο μαθητής, η άτακτη γάτα με τα κουβάρια της, ο spiderman: Σκιάχτρα σε μία γαστρονομική γιορτή αναβίωσης της λαογραφικής μας κληρονομιάς. Στην Τήνο και αυτό!

Σαν παραμύθι

Ήμουν μικρό κορίτσι, στα πρώτα έτη του δημοτικού. Θυμάμαι πόση υπομονή είχα ξοδέψει για να τελειώσει το 7ωρο βασανιστικό ταξίδι μέχρι το χωριό. Φτάνουμε με το παλιό αυτοκίνητο, ανοίγω την πόρτα με μανία και τρέχω να αγκαλιάσω τη γιαγιά.

– “Ο παππούς που είναι;” ρώτησα με λαχτάρα.
– “Ο παππούς είναι στ΄αμπέλι, στον Αι Γιώργη. Άντε να τον βρεις.“
Τρέχω χωρίς δεύτερη σκέψη, φουριόζα και ανέμελη στον τσιμεντένιο δρόμο που οδηγεί προς την εκκλησία. Μόνη, χωρίς παρέα και χωρίς να φοβάμαι τίποτα. Τι μπορούσα να φοβηθώ δηλαδή; Συγγενείς και ζωντανά είχε το χωριό. Το πολύ να συναντούσα τον παππού, τον μπάρμπα Τάσο, τη θεία Βισβίκαινα, κανέναν ξάδερφο άντε και καμία κατσίκα ή κανένα αδέσποτο σκύλο.

– “Αμάν! Ποιος είναι αυτός στο χωράφι και που είναι ο παππούς…!“, για δευτερόλεπτα φοβήθηκα.
Ήταν αδύνατος, φορούσε ένα χοντροκομμένο φαρδουλό, γκρι σκούρο παντελόνι, ένα βρώμικο κόκκινο καρό πουκάμισο και ένα ξεφτισμένο ψάθινο καπέλο. Σημασία δεν μου έδινε.
– “Παππού…! Παππού…!” τσίριξα τρομαγμένη.
– Έλα! Ήρθατε μάρα μου; Μην έρχεσαι κατά δω γιατί έχω ρίξει θειάφι.” τον άκουσα να μου απαντάει αλλά δεν μπορούσα να τον δω. Δούλευε σκυμμένος στο αμπέλι και δεν φαινόταν.
– “Παππού τι είναι αυτός;;“
– “Ποιος μωρέ; Αυτός παριστάνει εμένα όταν πηγαίνω για ύπνο. Σκιάχτρο είναι, δεν το βλέπεις;“
Που να το δω και να το αναγνωρίσω; Παιδί που μεγαλώνει στην πόλη ήμουν και στην πόλη δεν είχαμε σκιάχτρα. Τι σκέφτηκε ο άνθρωπος όμως για να φυλάει τη σοδειά του όμως. Πανέξυπνο!

Η τεχνοτροπία

Οι άνθρωποι των αγρών κατασκεύαζαν τα σκιάχτρα για να προστατεύουν από φίδια και πτηνά τις καλλιέργειές τους στα σιτηρά, στα αμπέλια και στις ντομάτες.

Για την κατασκευή τους χρησιμοποιούσαν αρκετή φαντασία χωρίς όμως να το κατανοούν. Κάρφωναν στο χώμα ένα παλούκι σαν κεντρικό άξονα, σχημάτιζαν ένα σταυρό δένοντας ένα οριζόντιο καλάμι ώστε να μοιάζει σαν σκελετός με χέρια και το έντυναν με τρύπια, λιωμένα ρούχα, σκισμένα τσουβάλια και άλλα κουρέλια. Κάποιες φορές χρησιμοποιούσαν τα ματωμένα από το κυνήγι ρούχα ώστε να μυρίζουν οι εισβολείς αίμα και σάρκα και να μην πλησιάζουν.
Συχνά στα “χέρια” κρεμούσαν κουδούνια ζώων, λιωμένα παπούτσια, ταγάρια ή καλάθια έτσι ώστε να κουνιούνται με τον αέρα και η κίνησή τους αυτή να τρομάζει τα πουλιά που πλησίαζαν σε μία προσπάθεια να προστατεύσουν τις καλλιέργειές τους, τις ώρες που απουσίαζαν.

Τα Σκιάχτρα της Καλλονής, στην Τήνο

Στο 5ο TinosFoodPaths 2019, με αφορμή το “Μαγικό Κύκλο της Ζωής“, στο χωράφι δίπλα στο Μύλο του Ιωσήφ του Καραμέλα και το Μύλο του Νίνου, στήθηκε ένας χορός από σκιάχτρα. Για να κατασκευαστούν συνεργάστηκαν οι τηνιακοί με όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα του νησιού, ανεξαρτήτου ηλικίας. Από τα νηπιαγωγία μέχρι και το επαγγελματικό λύκειο. Στην Τήνο και αυτό!

Για περισσότερα σαν αυτό, διαβάστε εδώ αλλά και εδώ!